Επειτα από αλλεπάλληλες συζητήσεις και προβληματισμούς που καλύπτουν τα τελευταία χρόνια σε θεσμικό επίπεδο προτάσεις για αλλαγές στην επιλογή της ηγεσίας της Δικαιοσύνης, νέα διάταξη που κατέθεσε το βράδυ της Δευτέρας η κυβέρνηση σε νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης επιφέρει αλλαγές που θέτουν στο κάδρο των θεσμικών παραγόντων επιλογής και την ίδια τη Δικαιοσύνη. Οι μεταβολές που επέρχονται με την εν λόγω διάταξη στον τρόπο που έως σήμερα επιλέγεται από την κυβέρνηση η εκάστοτε ηγεσία της Δικαιοσύνης, σε όλα τα ανώτατα δικαστήρια, είναι σημαντικές και περιλαμβάνονται σε νομοθέτημα που αφορά διατάξεις σχετικές με το ενέχυρο.
Συνεδριάσεις
Σύμφωνα με τη νέα ρύθμιση, για την επιλογή προέδρων στον Αρειο Πάγο, στο Συμβούλιο Επικρατείας, στο Ελεγκτικό Συνέδριο και την επιλογή εισαγγελέα του Αρείου Πάγου θα συνεδριάζουν στο εξής οι διοικητικές ολομέλειες των δικαστηρίων τον Απρίλιο κάθε χρόνο και θα ψηφίζουν με μυστική ψηφοφορία πέντε υποψηφίους για την προεδρία των ανωτάτων δικαστηρίων, τα ονόματα των οποίων θα αποστέλλονται στη Βουλή, αλλά και στο υπουργείο Δικαιοσύνης. Κατ’ αναλογία θα γίνονται προτάσεις και για τους αντιπροέδρους των ανωτάτων δικαστηρίων, με βάση τον αριθμό των θέσεων που πρόκειται να πληρωθούν.
Η νέα διάταξη έρχεται να καλύψει την ανάγκη συμμετοχής και της ίδιας της Δικαιοσύνης στην επιλογή της ηγεσίας της, θέμα το οποίο είχε κατά καιρούς απασχολήσει όχι μόνο σε εσωτερικό πολιτικό επίπεδο, αλλά και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που είχε υποβάλει σχετικές συστάσεις.
Θα διενεργούνται ψηφοφορίες στις ολομέλειες των δικαστηρίων για τις θέσεις των προέδρων και των αντιπροέδρων του Αρείου Πάγου, του Συμβουλίου της Επικρατείας και του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
Η νέα διάταξη θα ισχύει από το νέο δικαστικό έτος, δηλαδή από τις 16 Σεπτεμβρίου 2024. Ετσι για τις φετινές επιλογές των αντιπροέδρων στον Αρειο Πάγο (είναι επτά) και στο Συμβούλιο Επικρατείας (είναι δύο) αλλά και στο Νομικό Συμβούλιο του Κράτους (επίσης επτά θέσεις αντιπροέδρων), η διαδικασία θα γίνει κανονικά με προεπιλογή από τη Βουλή και τελική απόφαση από το υπουρ-γικό συμβούλιο.
Κατάθεση προτάσεων
Με τις προτεινόμενες μεταβολές, αμβλύνεται η επιλογή της ηγεσίας της Δικαιοσύνης μόνον από την κυβέρνηση καθώς ήδη από το 2010 στο παιχνίδι έχει μπει και η Βουλή ενώπιον της οποίας (Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας) εμφανίζονται και «εξετάζονται» υποψήφιοι ανώτατοι δικαστές για τις κορυφαίες θέσεις της δικαστικής ιεραρχίας.
Σε κάθε περίπτωση, το θέμα της επιλογής της ηγεσίας της Δικαιοσύνης, πολυσυζητημένο για χρόνια σε πολιτικό και νομικό επίπεδο, αναμένεται να επανέλθει και πάλι ενόψει της συνταγματικής αναθεώρησης, που επίκειται σύμφωνα με τις κυβερνητικές εξαγγελίες.
Κατά τη διάρκεια της αναθεωρητικής διαδικασίας αναμένεται να κατατεθούν προτάσεις επί προτάσεων για το θέμα, καθώς κατά πολλούς συνδέεται με το μείζον ζήτημα της ανεξαρτησίας στη λειτουργία της Δικαιοσύνης, ενώ κατά άλλους η επιλογή της ηγεσίας της Δικαιοσύνης από την εκάστοτε κυβέρνηση είναι ο ορθότερος θεσμικά τρόπος, που διασφαλίζει την υπηρέτηση του δημοκρατικού πολιτεύματος και της λαϊκής εντολής.