Μερικούς μήνες νωρίτερα, ο υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης, μιλώντας στη Βουλή για τις τροποποιήσεις στον Ποινικό Κώδικα, ανέφερε μεταξύ άλλων πως πλέον στο επίκεντρο των νομοθετικών αλλαγών θα είναι και ο πολίτης που πέφτει θύμα εγκληματικών ενεργειών και όχι μόνον ο δράστης, όπως ήταν μέχρι πρόσφατα.
Η τοποθέτηση του υπουργού, εκτός από τον Ποινικό Κώδικα που ισχύει τους τελευταίους μήνες, επιβεβαιώνεται στην πράξη με σειρά νέων ρυθμίσεων, τις οποίες έχουν έτοιμες στο υπουργείο και σύντομα θα κατατεθούν στη Βουλή. Οι διατάξεις αυτές δίνουν δικαιώματα στα θύματα εγκλημάτων, ενώ άλλες διατάξεις επιχειρούν να ενισχύσουν την προστασία ευάλωτων ατόμων (γυναίκες, παιδιά κ.α.) από πράξεις ενδοοικογενειακής βίας, τα οποία τελευταία έχουν αυξηθεί επικίνδυνα με οδυνηρά αποτελέσματα.
Με το νέο πακέτο ρυθμίσεων, που δημοσίευσε «Το Βήμα της Κυριακής», η κυβέρνηση επιχειρεί, όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές, να ενισχυθούν και να επαυξηθούν τα νομοθετικά εργαλεία στη λογική της καλύτερης δυνατής προστασίας των θυμάτων, των γυναικών και γενικά των ευάλωτων ατόμων που βρίσκονται στη δίνη εγκληματικών ενεργειών.
Ας ξεκινήσουμε από τα θύματα εγκληματικών ενεργειών. Με τις νέες διατάξεις, τα ίδια τα θύματα, και στις βαριές περιπτώσεις των ανθρωποκτονιών οι συγγενείς τους, θα έχουν λόγο για πρώτη φορά σε πανευρωπαϊκό επίπεδο όταν θα αποφασίζεται η απόλυση του δράστη από τις φυλακές. Με απλά λόγια, οι νέες διατάξεις προβλέπουν ότι εκείνος που είναι θύμα ενός εγκλήματος ή ο συγγενής του θα μπορούν, όταν κρίνονται θέματα πρόωρης αποφυλάκισης του δράστη (απόλυση με όρους από τις φυλακές) ή διακοπή της προσωρινής του κράτησης, να παρίστανται στα αρμόδια δικαστικά όργανα, να εκφράζουν τη θέση τους, να υποβάλλουν υπόμνημα και να ενημερώνονται πότε και γιατί ο δράστης ενός εγκλήματος θα είναι εκτός φυλακής.
Επίσης προβλέπεται η υποχρέωση σε πρόωρες αποφυλακίσεις να ενημερώνονται τα θύματα και οι συγγενείς τους από τις αρμόδιες δικαστικές αρχές, για να ξέρουν να προφυλαχθούν ενδεχομένως, και γενικά να ξέρουν πότε ο καταδικασμένος για ένα έγκλημα θα κυκλοφορεί έξω ελεύθερος. Οι συγκεκριμένες ρυθμίσεις βασίστηκαν σε πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου στο οποίο προσέφυγε πολίτης – και δικαιώθηκε – γιατί δεν είχε ενημερωθεί για την πρόωρη αποφυλάκιση του δράστη ενός εγκλήματος σε βάρος του και αυτό είχε για τον ίδιο βλαπτικές συνέπειες.
Παράλληλα η κυβέρνηση προχωρεί με το ίδιο νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης σε νέα αυστηρά μέτρα για την ανάσχεση της πλημμυρίδας περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας που πλήττουν κυρίως γυναίκες και παιδιά. Σε ό,τι αφορά τις γυναίκες-θύματα βίας μέσα στην οικογένεια τα περιστατικά έχουν πια λάβει διαστάσεις γεωμετρικής προόδου, δηλωτικά σοβαρότατων κοινωνικών προβλημάτων. Τι περιλαμβάνεται όμως στο νέο νομοσχέδιο για την ενδοοικογενειακή βία; Τα σκέλη του είναι δύο: διατάξεις που επεξεργάστηκε το υπουργείο Δικαιοσύνης και διατάξεις που περιέχονται σε ευρωπαϊκή οδηγία που ψηφίστηκε τον περασμένο Μάιο και οι σχετικές ρυθμίσεις θα πάνε τώρα στη Βουλή για κύρωση προκειμένου να ισχύσουν και στη χώρα μας.
Οι διατάξεις του υπουργείου
Πάμε πρώτα στις διατάξεις του υπουργείου Δικαιοσύνης. Οι βασικότερες, μεταξύ άλλων, είναι:
- Η πρόβλεψη για άμεση εκτέλεση της ποινής σε υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας, χωρίς να δίνεται αναστολή στην έκτιση της ποινής και χωρίς η ποινή να είναι μετατρέψιμη σε χρήμα, ενώ παράλληλα προβλέπονται ποινές που αφορούν την αυστηρή απαγόρευση στον δράστη να πλησιάζει το θύμα, να κινείται στην περιοχή που κατοικεί ή που εργάζεται και επιπλέον σε περιπτώσεις υποτροπής (αν το ξανακάνει) οι ποινές προβλέπονται αυστηρότερες και πιο βαριές.
- Ειδικές ρυθμίσεις αφορούν νέες μορφές βίας, όπως η καταδίωξη, η επίμονη παρακολούθηση (stalking), οι πάσης φύσεως απειλές μέσω Διαδικτύου, που έχουν λάβει μεγάλες διαστάσεις κυρίως με θύματα νέα κορίτσια αλλά και αγόρια.
- Καινούργια μέτρα είναι επίσης οι προβλέψεις για προσωρινή κράτηση για περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, ακόμα κι αν τα αδικήματα είναι πλημμελήματα – κάτι που ως σήμερα δεν ισχύει –, αλλά και η παράταση της κράτησης των συλληφθέντων με τη διαδικασία του Αυτόφωρου, ως πέντε ημέρες, ρύθμιση που επίσης ως τώρα δεν υπάρχει. Σε αυτό το πακέτο μέτρων εντάσσονται και οι ρυθμίσεις για εκδίκαση των υποθέσεων ενδοοικογενειακής βίας κατά απόλυτη προτεραιότητα, ενώ η παραπομπή των υπαιτίων σε δίκη προβλέπεται χωρίς να μεσολαβεί στη δικαστική κρίση της υπόθεσης δικαστικό συμβούλιο.
- Σημαντικές είναι και οι ρυθμίσεις που απαλλάσσουν σε βαριές περιπτώσεις, βιασμών, κακοποιήσεων και λοιπά, το θύμα από την υποχρέωση να είναι παρόν στη δίκη, αν δεν το θέλει, ενώ προβλέπεται στο εξής η δυνατότητα στον εισαγγελέα να κινεί διαδικασίες ασφαλιστικών μέτρων για ευάλωτα άτομα (κυρίως παιδιά) που υφίστανται κακοποίηση, ή γυναίκες, ηλικιωμένους αλλά και άτομα με αναπηρία.
- Επίσης στον κατάλογο εκείνων που είναι υποχρεωμένοι να καταγγείλουν άμεσα στις Αρχές αν έχουν ενδείξεις για ενδοοικογενειακή βία, όπως είναι οι δάσκαλοι, οι γιατροί και άλλοι, με τις νέες ρυθμίσεις προστίθενται και οι φαρμακοποιοί και οι φυσικοθεραπευτές, ενώ για τους δράστες βίαιων περιστατικών μέσα στην οικογένεια προβλέπεται ως περιοριστικός όρος για να μείνουν εκτός φυλακής, πέρα από άλλα, και η αφαίρεση όπλων που διαθέτουν ή άλλων φονικών εργαλείων.
Η ευρωπαϊκή οδηγία
Στο δεύτερο σκέλος του νομοσχεδίου για την ενδοοικογενειακή βία ανήκουν οι διατάξεις της ευρωπαϊκής οδηγίας, σημαντικότερες από τις οποίες είναι:
- Η πρόβλεψη αυστηρών ποινών για φαινόμενα – δυστυχώς πολύ συχνά – κυβερνοπαρενοχλήσεων, με αποστολή υλικού με γυμνά (επιδειξιμανία μέσω Διαδικτύου) αλλά και άλλες προσβολές μέσω Διαδικτύου της γενετήσιας ελευθερίας των πολιτών και κυρίως των νέων.
- Η ποινικοποίηση, και μάλιστα με αυστηρές ποινές, για τον ακρωτηριασμό γεννητικών οργάνων, κάτι που δυστυχώς, όπως αναφέρουν πηγές του υπουργείου Δικαιοσύνης, συμβαίνει και στη χώρα μας, κυρίως σε κοινότητες οικονομικών μεταναστών από χώρες της αφρικανικής ηπείρου.
Ο καταναγκαστικός γάμος
Επίσης ποινικοποιείται, και μάλιστα αυστηρά με την οδηγία αυτή, ο γάμος που γίνεται με εξαναγκασμό (καταναγκαστικός γάμος). Και εδώ καταγράφονται πολλά περιστατικά σε κοινότητες είτε οικονομικών μεταναστών είτε μεταξύ Ρομά.
Οι νέες διατάξεις μετά το στάδιο της δημόσιας διαβούλευσης θα πάρουν τον δρόμο για τη Βουλή για ψήφιση. Πολλές είναι πρωτοποριακές και άλλες εξαιρετικά απαραίτητες. Πάντως η προστασία των θυμάτων και των ευάλωτων ατόμων είναι επιτακτική.