Με πολιτικές πρωτοβουλίες και θεσμικά μέτρα η κυβέρνηση επιχειρεί βαθιές εκσυγχρονιστικές τομές στον χώρο της δικαιοσύνης, σε μια προσπάθεια να υποστηριχθεί το εγχείρημα εκσυγχρονισμού που έχει εξαγγείλει με προτεραιότητα στην πάταξη φαινομένων διαφθοράς και αδιαφάνειας του πολιτικού συστήματος (πόθεν έσχες κτλ.). Το πακέτο των μέτρων συζήτησε με τον πρωθυπουργό κ. K. Σημίτη ο υπουργός Δικαιοσύνης κ. Φ. Πετσάλνικος κατά τη συνάντησή τους που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή, όπου οριστικοποιήθηκαν και οι επιλογές των ανώτατων δικαστικών που θα στελεχώσουν ηγετικές θέσεις στη δικαιοσύνη. Ο Πρωθυπουργός, ο οποίος ενημερώθηκε για όλα τα θέματα της αρμοδιότητας του κ. Πετσάλνικου, ουσιαστικά σηματοδότησε ένα ευρύ φάσμα αλλαγών με έναν στόχο: δικαιοσύνη αποτελεσματική και γρήγορη. Με δεδομένες μάλιστα τις κυβερνητικές προτεραιότητες – ο ίδιος ο κ. Σημίτης έχει αναφερθεί πολλές φορές σε αυτές για τη διαφθορά και την κινητοποίηση των εισαγγελικών και των δικαστικών αρχών – αλλά και τις πρόσφατες εξαγγελίες του για ουσιαστικό έλεγχο του πόθεν έσχες, η ενίσχυση της δικαιοσύνης ως μηχανισμού που μπορεί να συμβάλει στη διαφάνεια και στην τήρηση της νομιμότητας αναδεικνύεται σε παράγοντα σημαντικό για την υλοποίησή τους.
Το πακέτο των μέτρων που συζητήθηκαν στη συνάντηση Σημίτη – Πετσάλνικου κινείται σε δύο επίπεδα: στη δημιουργία σύγχρονων και αποδοτικών υποδομών για τη λειτουργία της δικαιοσύνης, όπου συγκεκριμένα έργα ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη και άλλα ολοκληρώνονται συντόμως, και στις νομοθετικές μεταβολές στις οποίες έχει αποφασίσει να προχωρήσει η κυβέρνηση για τους δικηγόρους αλλά και για την υπηρεσιακή εξέλιξη και τον έλεγχο των δικαστών.
Ο υπουργός Δικαιοσύνης παρουσίασε και για τους δύο άξονες της κυβερνητικής πολιτικής συγκεκριμένο πρόγραμμα, για τις λεπτομέρειες του οποίου ενημέρωσε τον Πρωθυπουργό. Το πρόγραμμα αυτό στο πεδίο των νομοθετικών παρεμβάσεων εστιάζεται σε δύο κατευθύνσεις:
* Στη λήψη συγκεκριμένων μέτρων για να εφαρμοστούν νόμοι που έχουν ήδη ψηφιστεί και κυρίως εκείνος που αφορά την επιτάχυνση της δικαιοσύνης στα ποινικά και στα αστικά δικαστήρια.
* Στις νομοθετικές τομές που ήδη βρίσκονται στα σκαριά ή έχουν ήδη προχωρήσει.
* Δικηγορικές εταιρείες
Νομοθετική μεταβολή ευρείας κλίμακας ήδη επεξεργάζεται το υπουργείο για τους δικηγόρους, μια και το νομοθετικό πλαίσιο που καθορίζει την άσκηση του δικηγορικού επαγγέλματος ήδη βρίσκεται υπό επεξεργασία και ο αποκαλούμενος Κώδικας περί Δικηγόρων συντόμως θα προσαρμοστεί στις ανάγκες της εποχής και στα νέα δεδομένα για τη δικηγορία και για την οργάνωση του δικηγορικού επαγγέλματος (με σύγχρονες εταιρικές μορφές κτλ.).
H δεύτερη εξίσου σημαντική μεταβολή θα επιχειρηθεί με νομοθετική πρωτοβουλία για τον εκσυγχρονισμό της δικαιοσύνης κυρίως στο πεδίο της διευκόλυνσης των ικανών και αξιόλογων δικαστών και εισαγγελέων να εξελίσσονται (όχι με μοναδικό κριτήριο την επετηρίδα, όπως γίνεται ως σήμερα) αλλά και την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου που σήμερα ισχύει για τον έλεγχο των δικαστών (πειθαρχικά συμβούλια, επιθεωρητές κτλ.).
* Εξέλιξη εκτός επετηρίδας
Ο κ. Φ. Πετσάλνικος έχει ήδη συνεργαστεί με την ηγεσία της δικαιοσύνης δίδοντας έμφαση στην εξέλιξη των δικαστών με αξιοκρατικά κριτήρια σε μια κατεύθυνση η Δικαιοσύνη να στελεχώνεται από ικανούς οι οποίοι θα μπορούν να ανεβαίνουν τα σκαλιά της δικαστικής ιεραρχίας δίχως να αποτελεί μοναδικό κριτήριο εξέλιξής τους η θέση τους στην επετηρίδα. Συναντήσεις προς την κατεύθυνση αυτή έχει ήδη πραγματοποιήσει με τον πρόεδρο του Αρείου Πάγου, έγκριτο νομικό, ο οποίος συμμερίζεται το υπαρκτό πρόβλημα που υπάρχει στη δικαιοσύνη, όπου ικανοί δικαστές μένουν στάσιμοι και ουσιαστικά ανενεργοί διότι δεν προάγονται για χρόνια και δεν εξελίσσονται ιεραρχικά.
Παράλληλα εκπονείται – βρίσκεται στο τελευταίο στάδιο επεξεργασίας – ευρύ φάσμα διατάξεων για ταχύτερη απονομή της δικαιοσύνης και από τα διοικητικά δικαστήρια, ενώ νομοσχέδιο για την παροχή νομικής βοήθειας σε κοινωνικά ασθενέστερους και μετανάστες είναι ήδη έτοιμο (πρόκειται για τον γνωστό θεσμό της νομικής βοήθειας που ήδη εφαρμόζεται από χρόνια με επιτυχία στην Ευρώπη).
Ο εκσυγχρονισμός όμως στη δικαιοσύνη δεν μπορεί να εξαντληθεί μόνο στο νομοθετικό πεδίο και γι’ αυτό το κυβερνητικό εγχείρημα που έχει αποφασιστεί και έχει δρομολογηθεί περιλαμβάνει και τη δημιουργία σύγχρονων υποδομών για να μπορεί η δικαιοσύνη και ευπρεπώς να στεγαστεί και να λειτουργήσει. Αύριο κιόλας εγκαινιάζει ο ίδιος ο Πρωθυπουργός το πρώτο στην ιστορία του δικαστικό μέγαρο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ενώ ήδη έξι νέα δικαστικά μέγαρα σε όλη τη χώρα έχουν ξεκινήσει, όπως και περίπου δέκα σωφρονιστικά καταστήματα.
* Αλλαγές προσώπων
Οι θεσμικές μεταβολές που έχουν δρομολογηθεί συμπίπτουν με τις αλλαγές των προσώπων σε ηγετικές θέσεις της δικαιοσύνης, αλλαγές που οριστικοποιήθηκαν στην προχθεσινή συνάντηση Σημίτη – Πετσάλνικου και αποφασίζονται σε λίγες ημέρες από το Υπουργικό Συμβούλιο (η συνεδρίασή του πιθανότατα θα γίνει στις 24 Ιουλίου).
Οι επιλογές για την ηγεσία της δικαιοσύνης παρουσιάζουν ευρύτερο – πέραν του δικαστικού σώματος – ενδιαφέρον, μια και η κυβέρνηση καλείται να ορίσει νέο εισαγγελέα του Αρείου Πάγου σε μια χρονική συγκυρία κατά την οποία προτεραιότητές της αποτελούν η πάταξη της διαφθοράς, το οργανωμένο έγκλημα και ο εκσυγχρονισμός του πολιτικού συστήματος (ουσιαστικός έλεγχος πόθεν έσχες κτλ.).
Ο νέος εισαγγελέας που θα επιλεγεί μετά από πρόταση του υπουργού Δικαιοσύνης από το Υπουργικό Συμβούλιο θα πληρώσει το κενό που άφησε ο κ. Ευ. Κρουσταλάκης, ο οποίος αποχώρησε πρόσφατα μετά τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας, κλείνοντας μια δικαστική καριέρα που κράτησε 40 και πλέον χρόνια και υπήρξε σημαντική και επιτυχής.
* Ονόματα υποψηφίων
Για την κορυφαία θέση της εισαγγελικής αρχής προτείνεται ο σημερινός αντιπρόεδρος του Αρείου Πάγου κ. Δ. Λινός, ενώ συζητήθηκε και η υποψηφιότητα του κ. Δ. Σουλτανιά, επίσης αντιπροέδρου του Αρείου Πάγου. H κυβέρνηση αποφάσισε και σε αυτές τις επιλογές ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου να είναι δικαστής και όχι εισαγγελικός, αποκλείοντας ουσιαστικά την υποψηφιότητα του αρχαιότερου αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου κ. Αθ. Ανδρεουλάκου, για τις ικανότητες και το ήθος του οποίου δεν διατυπώνονται ενστάσεις.
Επίσης αποφασίστηκε να επιλεγούν τέσσερις νέοι αντιπρόεδροι για τον Αρειο Πάγο (υπήρχαν δύο θέσεις κενές και μία από παλιά που δεν είχε πληρωθεί, ενώ η τέταρτη προκύπτει από την επιλογή ενός εκ των αντιπροέδρων στη θέση του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου). Σύμφωνα με πληροφορίες, η πρόταση Πετσάλνικου για τους νέους αντιπροέδρους περιλαμβάνει ως φαβορί τους κκ. Αθ. Κρητικό και Θ. Λαφαζάνο, ενώ για τις δύο άλλες θέσεις η επιλογή δεν έχει οριστικοποιηθεί και αναμένεται να γίνει ανάμεσα στους κκ. Στ. Πατεράκη, X. Γεωργακόπουλο και N. Γεωργίλη.
Για τη μοναδική θέση αντιπροέδρου στο Ελεγκτικό Συνέδριο η επιλογή του κ. I. Καραβοκύρη είναι δεδομένη, όπως και εκείνη του κ. Π. Φλώρου για τη θέση αντιπροέδρου στο Συμβούλιο της Επικρατείας.