https://www.facebook.com/v10.0/plugins/share_button.php?app_id=723998868044315&channel=https%3A%2F%2Fstaticxx.facebook.com%2Fx%2Fconnect%2Fxd_arbiter%2F%3Fversion%3D46%23cb%3Df22767a2bb75376%26domain%3Dwww.tovima.gr%26is_canvas%3Dfalse%26origin%3Dhttps%253A%252F%252Fwww.tovima.gr%252Ff3e7049039a2f48%26relation%3Dparent.parent&container_width=590&href=https%3A%2F%2Fwww.tovima.gr%2F2008%2F11%2F24%2Farchive%2Fta-eirinodikeia-milon-tis-eridos%2F&layout=button_count&locale=el_GR&sdk=joey&size=small
Την Τρίτη μπορεί ο μήνας να μην έχει 13 αλλά η ημέρα είναι σημαδιακή για τη Δικαιοσύνη. Είναι η ημέρα που το σύνολο των αρεοπαγιτών, περίπου 60, θα «ανεβούν» στα έδρανα της Ολομελείας του ανωτάτου δικαστηρίου για να αποφανθούν για ένα θέμα που διχάζει από καιρό τον νομικό κόσμο της χώρας. Ενα θέμα που προκαλεί εντάσεις και νέα όξυνση στις σχέσεις του υπουργείου με την ηγεσία του Αρείου Πάγου. Το μήλον της έριδος αυτή τη φορά, οι διατάξεις ενός νομοσχεδίου (πολυνομοσχεδίου για την ακρίβεια) που κατατέθηκε προς ψήφιση στη Βουλή από το υπουργείο Δικαιοσύνης.
Οι ρυθμίσεις για την κατάργηση των ειρηνοδικείων και το τέλος των ειρηνοδικών, καθώς και εκείνες που παρέχουν στον υπουργό την ευχέρεια να απευθύνει οδηγίες γενικής φύσεως στους εισαγγελείς στο πλαίσιο μιας αντεγκληματικής πολιτικής (αναφέρονται ενδεικτικώς διότι η Ολομέλεια θα ασχοληθεί και με άλλες), στάθηκαν η αιτία αλλά και η αφορμή για την έκτακτη σύγκλησή της προκειμένου να κρίνουν οι αρεοπαγίτες τη συνταγματικότητα ή μη των επίμαχων διατάξεων.
Την προσεχή Τρίτη, λοιπόν, οι αρεοπαγίτες θα αποφανθούν (θα γνωμοδοτήσουν για τη νομική ακρίβεια του όρου) μόνο για ένα από τα τρία σημεία του νομοσχεδίου που αποτελούν και τα σημεία τριβής: τις διατάξεις εκείνες που αφορούν την κατάργηση των ειρηνοδικείων σε όλη τη χώρα και την ενσωμάτωση των περίπου 650 ειρηνοδικών που υπηρετούν σε αυτά σε θέσεις πρωτοδικών και αντεισαγγελέων Πρωτοδικών. Για τα άλλα (δυνατότητα του υπουργού να απευθύνει οδηγίες και τις ρυθμίσεις περί παραγραφής των αδικημάτων των αγροτών από τις περασμένες κινητοποιήσεις τους) η Ολομέλεια θα συγκληθεί εκ νέου στις 23 του μήνα και θα αποφανθεί ξεχωριστά.
* Αντισυνταγματικός ο νόμος
Η ενδεχόμενη γνωμοδότησή της υπέρ της αντισυνταγματικότητας των διατάξεων του νομοσχεδίου, και μάλιστα σε χρόνο ταυτόσημο με την επεξεργασία τους από την αρμόδια επιτροπή της Βουλής, σηματοδοτεί, δίχως αμφιβολία, ανοικτή ρήξη στις σχέσεις της ηγεσίας της Δικαιοσύνης και του υπουργείου προσδίδοντας στο γεγονός αυτό αυτονόητη σημασία. Αλλωστε η πρωτοβουλία του κ. Ματθία να συγκαλέσει την Ολομέλεια επισημοποίησε, όπως σχολίαζαν δικαστικές πηγές, την ήδη γνωστή αντίθεση τόσο του ιδίου όσο και του εισαγγελέως του ανωτάτου δικαστηρίου της χώρας στις προτεινόμενες νομοθετικές ρυθμίσεις.
Οι κορυφαίοι παράγοντες της Δικαιοσύνης, ο κ. Ματθίας γραπτώς με σημείωμά του προς τον υπουργό και ο κ. Δημόπουλος δημόσια από το βήμα της γενικής συνέλευσης της Ενωσης Δικαστών και Εισαγγελέων, είχαν επικρίνει τις επίμαχες διατάξεις προκαλώντας με τη σειρά τους την αντίδραση του υπουργού.
Ωστόσο η θέση της Ολομελείας του ανωτάτου δικαστηρίου περί αντισυνταγματικότητας των ρυθμίσεων αυτών, έστω και αν η αντίθεση της ηγεσίας του Αρείου Πάγου είναι δεδομένη, προσδίδει άλλη διάσταση στο όλο θέμα και μεταφέρει επί θεσμικού πεδίου τη διαφωνία του υπουργού και των επικεφαλής της δικαστικής εξουσίας.
Για τον λόγο αυτό η θέση και η εισήγηση που θα λάβει ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου κ. Π. Δημόπουλος στην Ολομέλεια την προσεχή Τρίτη αποκτά εξαιρετικό ενδιαφέρον. Σύμφωνα με πληροφορίες του «Βήματος», ο επικεφαλής της εισαγγελικής αρχής θα εισηγηθεί, με κατηγορηματικό μάλιστα τρόπο, υπέρ της αντισυνταγματικότητας των ρυθμίσεων για την κατάργηση των ειρηνοδικείων και την ενσωμάτωση των ειρηνοδικών στους κόλπους της τακτικής δικαιοσύνης.
Στην εισήγησή του θα κάνει λόγο περί «αθρόας μετάταξης των ειρηνοδικών» κατά παράβαση του Συντάγματος που απαιτεί διαδικασίες επιλογής για την είσοδο στο δικαστικό σώμα και θα παραλληλίσει το όλο εγχείρημα με «αυτοδίκαιη και αθρόα πολιτογράφηση που παρατηρείται επί προσαρτωμένων εδαφών»!
Στα επιχειρήματά του περί αντισυνταγματικότητας θα προστεθούν και άλλα που σχετίζονται με την ουσία των διατάξεων καθώς θα υποστηριχθεί ότι η ένταξη των ειρηνοδικών στη δικαστική επετηρίδα θα αναιρέσει κάθε προσπάθεια εκσυγχρονισμού της Δικαιοσύνης που επιχειρείται από την πολιτεία τα τελευταία χρόνια με την ίδρυση και λειτουργία της Εθνικής Σχολής Δικαστών, καθώς θα αποθαρρύνει τους νέους νομικούς να προσέλθουν στο δικαστικό σώμα. Και τούτο διότι η επαγγελματική ανέλιξή τους (μετά την ένταξη των ειρηνοδικών στη δικαστική επετηρίδα) θα είναι υποθηκευμένη επί μακρόν.
* Ή ποιότης ή ποσότης
Στα επιχειρήματα αυτά άλλωστε είχε θεμελιώσει και ο πρόεδρος του Αρείου Πάγου τη θέση του περί αντισυνταγματικότητας των ρυθμίσεων για την ένταξη των ειρηνοδικών στο δικαστικό σώμα («όπως αυτή προβλέπεται στο νομοσχέδιο») στο σημείωμα που είχε αποστείλει στο υπουργείο, όταν ακόμη οι σχετικές διατάξεις βρίσκονταν στο στάδιο της επεξεργασίας, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου.
«Θα μας γεννήσει ζητήματα», επεσήμαινε τότε, «έναντι της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ίσως και του Συμβουλίου της Ευρώπης» και υπογράμμιζε ότι «πρόκειται για δεινή ανακολουθία η οποία ναι μεν ευεργετεί αδοκήτως εκείνους (τους ειρηνοδίκες, δηλαδή), αδικεί όμως το δικαστικό σώμα αλλά και τους δικαζομένους, δηλαδή τον ελληνικό λαό».
Αλλωστε σε χρόνο ανύποπτο ο πρόεδρος του Αρείου Πάγου, όταν ήταν ακόμη εφέτης, εν έτει 1983, είχε εισηγηθεί την κατάργηση των ειρηνοδικείων στην Εταιρεία Δικαστικών Μελετών αλλά είχε εκδηλώσει την αντίθεσή του σε ενδεχόμενη ένταξη των ειρηνοδικών στους κόλπους της τακτικής δικαιοσύνης, επικαλούμενος ως βασικό επιχείρημα ότι η ποιότης δεν συμβαδίζει με την ποσότητα! Τουτέστιν, δίχως επιλογή δεν είναι δυνατόν μαζικά να εισέρχονται στη Δικαιοσύνη οι ειρηνοδίκες, μια και το Σύνταγμά μας τέτοιες διαδικασίες δεν τις επιτρέπει και μάλιστα ρητώς.
Δεκαέξι χρόνια πριν, λοιπόν, ο κ. Ματθίας είχε προτείνει σχέδιο σταδιακής επιλογής ορισμένων ειρηνοδικών για το δικαστικό σώμα, ενώ για τους υπολοίπους είχε ταχθεί υπέρ της παροχής κινήτρων για εθελουσία έξοδό τους από τα υπό κατάργηση ειρηνοδικεία. Το πρόβλημα άλλωστε του τι θα γίνουν οι 650 ειρηνοδίκες που υπηρετούν σε όλη τη χώρα απετέλεσε ως και σήμερα το κομβικό σημείο, το σημείο-κλειδί για την κατάργηση των ειρηνοδικείων, για την οποία όλοι συμφωνούν.
* Ο ρόλος των ειρηνοδικείων
Ας δούμε όμως πόσα είναι σήμερα τα ειρηνοδικεία και τι ανάγκες καλύπτουν. Συνολικά αριθμούν τα 310, ορισμένα από τα οποία ήδη είναι κλειστά. Σύμφωνα με τα στοιχεία που διαθέτει το υπουργείο Δικαιοσύνης, σήμερα λειτουργούν περίπου 260 ειρηνοδικεία σε όλη τη χώρα, πολλά από τα οποία ουσιαστικά υπολειτουργούν, μια και δεν εκδίδουν κάθε χρόνο πάνω από μερικές δεκάδες αποφάσεις.
Είναι όμως σύμφωνη με το Σύνταγμα η ρύθμιση της τύχης των ειρηνοδικών; Αρκεί η «μεταμφίεσή» τους σε πρωτοδίκες και εισαγγελείς ή μήπως απαιτείται κάποια άλλη διαδικασία για την απορρόφησή τους; Όλα αυτά θα συζητηθούν στην Ολομέλεια της Τρίτης. Γιατί μία εβδομάδα αργότερα, στις 23 του μηνός, οι αρεοπαγίτες θα κρίνουν άλλες διατάξεις του νομοσχεδίου: εκείνες για την παραγραφή των αδικημάτων των αγροτών και αυτές για τις ευχέρειες που μπορεί να έχει ο υπουργός. Αλλά αυτά είναι άλλα, εξίσου κρίσιμα, θέματα.