ΗΤΑΝ μια δίκη διαφορετική από τις άλλες. Μια δίκη με εξαιρετικό ενδιαφέρον, αφού το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων επρόκειτο να αποφασίσει για ένα θέμα που θεωρείται «ταμπού», που μόλις τελευταία άρχισε να απασχολεί τους διεθνείς οργανισμούς αλλά και τους εθνικούς νομοθέτες του κόσμου. Η υπόθεση που έφθασε στο ΔΕΚ ήταν έτσι κι αλλιώς πρωτότυπη. Ηταν μια υπόθεση που αφορά το σήμερα, αλλά κυρίως το αύριο των ανθρωπίνων σχέσεων και τη διεύρυνση των δικαιωμάτων του ανθρώπου ανεξάρτητα από τις σεξουαλικές επιλογές του.
Το Δικαστήριο κλήθηκε να αποφασίσει αν δικαιώματα που αναγνωρίζονται για τους συζύγους μπορούν να αναγνωρισθούν και στα άγαμα ζευγάρια και μάλιστα όταν οι σύντροφοι είναι του ιδίου φύλου! Ας δούμε πώς μια τέτοια υπόθεση έφθασε στο ΔΕΚ. Αφορμή για να ασχοληθεί με το πρωτότυπο αυτό θέμα το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στάθηκε η υποβολή μιας σειράς προδικαστικών ερωτημάτων από δικαστήριο του Σαουθάμπτον της Βρετανίας όπου εκκρεμούσε προς επίλυση σχετική υπόθεση.
Ολα ξεκίνησαν όταν το 1995 μια Βρετανή που εργαζόταν στην εταιρεία σιδηροδρόμων διεκδίκησε από τον εργοδότη της εισιτήρια με έκπτωση και για τη σύντροφό της, υποστηρίζοντας ότι συζούν πάνω από δύο χρόνια και διατηρεί μαζί της σοβαρό δεσμό. Η εργαζόμενη επικαλέστηκε τον κανονισμό της επιχείρησης, που πράγματι προέβλεπε ότι οι εργαζόμενοι και οι σύζυγοί τους ή οι σύντροφοί τους, εφόσον συζούν πλέον των δύο ετών και διατηρούν σοβαρή σχέση, καθώς και τα τέκνα τους ή άλλα συντηρούμενα από αυτούς άτομα δικαιούνται εισιτήρια με έκπτωση. Η εταιρεία σιδηροδρόμων αρνήθηκε να ικανοποιήσει το αίτημα της υπαλλήλου της υποστηρίζοντας ότι το δικαίωμα της έκπτωσης στα εισιτήρια αναγνωρίζεται και στα άγαμα ζευγάρια αλλά όταν είναι αντιθέτου και όχι του ιδίου φύλου.
Η Βρετανή μετά την άρνηση του εργοδότη της δεν το έβαλε κάτω. Προσέφυγε στα δικαστήρια και ζήτησε να δικαιωθεί με βάση τον νόμο για την ισότητα των δύο φύλων αλλά και τις διατάξεις της Συνθήκης και κοινοτικών οδηγιών που απαγορεύουν τις διακρίσεις λόγω φύλου. Το δικαστήριο του Σαουθάμπτον προτού εκδώσει απόφαση υπέβαλε έξι προδικαστικά ερωτήματα στο ΔΕΚ προκειμένου να αποφανθεί αν το άρθρο 119 της Συνθήκης και διατάξεις των κοινοτικών οδηγιών περιλαμβάνουν στην έννοια «διακρίσεις λόγω φύλου» και τις περιπτώσεις διαφορετικής μεταχείρισης που στηρίζονται στον γενετήσιο προσανατολισμό.
Στη δίκη που έγινε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στις 30 Σεπτεμβρίου 1997 η Βρετανή εκπροσωπήθηκε από τις δικηγόρους της, μεταξύ των οποίων και μία Ελληνίδα, και έλαβαν μέρος οι εκπρόσωποι της Βρετανίας, της Γαλλίας αλλά και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Από την πλευρά της υπαλλήλου υποστηρίχθηκε ότι η άρνηση του εργοδότη της να αναγνωρισθούν δικαιώματα και στη σύντροφό της, δικαιώματα που αναγνωρίζονται σε συντρόφους διαφορετικού φύλου, συνιστά διάκριση σε βάρος της που είναι αντίθετη με τις διατάξεις της Συνθήκης αλλά και των κοινοτικών οδηγιών. Μάλιστα υποστήριξε ότι ο προκάτοχός της στην επιχείρηση απολάμβανε το δικαίωμα να παίρνει εισιτήρια με έκπτωση αν και άγαμος, μόνο και μόνο διότι συζούσε με τη σύντροφό του επί δύο και πλέον χρόνια.
Αν και το δίκιο ουσιαστικά ήταν με το μέρος της, η Βρετανή έχασε τη δίκη. Οι δικαστές έκριναν ότι δεν μπορούν να αναγνωρισθούν δικαιώματα και στα άγαμα ζευγάρια του ιδίου φύλου διότι κάτι τέτοιο δεν καλύπτεται προς το παρόν από την εξέλιξη του κοινοτικού αλλά και του διεθνούς δικαίου. Στο σκεπτικό της απόφασης όμως τονίζεται μεταξύ άλλων ότι μετά την υπογραφή της Συνθήκης του Αμστερνταμ και την εφαρμογή της στην πράξη ανοίγει ο δρόμος για επέκταση δικαιωμάτων και στα ζευγάρια του ιδίου φύλου καθώς στο μέλλον θα περιληφθούν στις διακρίσεις λόγω φύλου και οι περιπτώσεις άνισης μεταχείρισης λόγω γενετήσιου προσανατολισμού.
Πάντως στην απόφαση παρατίθενται και αποφάσεις του Δικαστηρίου των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που δεν έχουν αναγνωρίσει δικαιώματα στα άγαμα ζευγάρια του ιδίου φύλου, αλλά και οι θέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, που δέχεται ότι «παρά τη σύγχρονη εξέλιξη των νοοτροπιών έναντι της ομοφυλοφιλίας, οι σταθερές ομοφυλοφιλικές σχέσεις δεν καλύπτονται από το δικαίωμα για σεβασμό της οικογενειακής ζωής που προστατεύεται από το άρθρο 8 της Συμβάσεως».
Ετσι το Δικαστήριο με την απόφασή του που εκδόθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 1998 αναγνώρισε ίδια δικαιώματα και στα άγαμα ζευγάρια, όχι όμως όταν είναι του ιδίου φύλου. Η απόφαση για εμάς είναι σημαντική καθώς η αναγνώριση δικαιωμάτων σε όσους συζούν χωρίς γάμο βρίσκεται σε νηπιακή ηλικία στη χώρα μας.