Μία ημέρα πριν από τη δίκη της 17Ν, ο υπουργός Δικαιοσύνης που έχει την «πατρότητα» των νόμων για την απαγόρευση της τηλεοπτικής της κάλυψης και για την επιλογή των δικαστών ανοίγει τα χαρτιά του. Αναφέρεται στους νόμους που έχουν προκαλέσει συζητήσεις και που από αύριο κιόλας θα αμφισβητηθούν μέσα στο δικαστήριο με σχετικές ενστάσεις. Μιλάει για τη δίκη και για την προανάκριση, για τους δικαστές, για τους κατηγορουμένους και για τα δικαιώματά τους. Ο κ. Φίλιππος Πετσάλνικος αποκλείει το ενδεχόμενο να υπάρξουν εκδόσεις τρομοκρατών στις ΗΠΑ και προαναγγέλλει νέο αντιτρομοκρατικό νόμο. Τον καταθέτει στη Βουλή μέσα στον μήνα και ανάμεσα σε πολλά προβλέπει: στα 30 χρόνια η παραγραφή για την τρομοκρατία, αυστηρές ποινές για εκείνους που υποθάλπουν τρομοκράτες και χρηματοδοτούν τρομοκρατικές δραστηριότητες καθώς και αυστηρές ποινές για τον αρχηγό.
– Αύριο αρχίζει η δίκη της 17Ν. Εσείς έχετε την «πατρότητα» του νόμου που ουσιαστικά απαγορεύει την τηλεοπτική της κάλυψη. Εχει προκαλέσει τόσες συζητήσεις αυτός ο νόμος…
«Κοιτάξτε, ο νόμος που εισηγήθηκα στη Βουλή και ψηφίστηκε με μεγάλη κοινοβουλευτική πλειοψηφία θεσπίζει όντως ως κανόνα την απαγόρευση της λήψης με οποιονδήποτε τρόπο και της μετάδοσης των δικών, δίδει όμως κατ’ εξαίρεση τη δυνατότητα να επιτρέψει κάτι τέτοιο το δικαστήριο αν συναινούν όλοι και συντρέχουν λόγοι δημοσίου συμφέροντος. Ο νόμος λοιπόν δεν προβλέπει απόλυτη απαγόρευση. Δεν καθιερώνει ό,τι ισχύει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά θέτει πολύ συγκεκριμένες προϋποθέσεις για την παρουσία των ραδιοτηλεοπτικών μέσων».
– Γιατί η απαγόρευση στην κάλυψη αυτής της δίκης;
«Ο νόμος – να το ξεκαθαρίσουμε αυτό – αφορά όλες τις δίκες και δεν τον εισηγήθηκα μόνο για τη συγκεκριμένη. Αποτελεί πεποίθησή μου ότι η παρουσία της τηλεοπτικής κάμερας στα δικαστήρια δεν εισφέρει θετικά στο παρεχόμενο δικαιοδοτικό έργο, αλλά αντίθετα προκαλεί αρνητικές συνέπειες στην ομαλή διεξαγωγή της δίκης. Ολοι το αντιλαμβανόμαστε αυτό. Η παρουσία της τηλεοπτικής κάμερας προκαλεί ψυχική φόρτιση σε διαδίκους και μάρτυρες, που νιώθουν ότι βρίσκονται υπό συνεχή παρακολούθηση, επηρεάζει τη συμπεριφορά των παραγόντων της δίκης, δικαστών και δικηγόρων, που έστω και άθελά τους θα φροντίζουν για την τηλεοπτική, προς τα έξω εικόνα τους».
– Σύμφωνοι, αλλά επικρίνεται η κυβέρνηση ότι έκανε τον νόμο κομμένο στα μέτρα της δίκης για τη 17Ν.
«Τις θέσεις μου για την παρουσία των ραδιοτηλεοπτικών μέσων σε όλες τις δίκες να σας θυμίσω ότι τις είχα δημοσιοποιήσει από τον περασμένο Απρίλιο, προτού καν υπάρξει θέμα 17Ν. Σε χρόνο ανύποπτο δηλαδή, με αφορμή φαινόμενα διασυρμού μέσω της τηλεόρασης ακόμη και ανηλίκων. Από τότε μελέτησα με προσοχή τι ισχύει σε άλλες χώρες που χαρακτηρίζονται από ανεπτυγμένο δικαιικό πολιτισμό και διεπίστωσα ότι είμαστε η μόνη χώρα όπου ο κανόνας ήταν «η τηλεόραση παρούσα στα δικαστήρια». Αλλωστε ο νόμος που ψηφίστηκε δεν θίγει τη δημοσιότητα των δικών, πολύ περισσότερο της δίκης που αύριο αρχίζει, μιας και φροντίσαμε να υπάρχει δυνατότητα πλήρους κάλυψής της από τους δημοσιογράφους».
– Τι απαντάτε όμως σε αυτούς – ανάμεσά τους και συνήγοροι των κατηγορουμένων – που λένε ότι η κυβέρνηση για την πάταξη της τρομοκρατίας έκανε εκπτώσεις σε δικαιώματα και κατέστρωσε ειδικές ρυθμίσεις;
«Δεν συμφωνώ καθόλου. Αυτά που λέγονται για «ειδικές νομοθεσίες» και για «έκτακτες ρυθμίσεις» δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα. Η δημοκρατία ούτε εκδικείται ούτε βασανίζει. Η χώρα μας δικαιούται να σεμνύνεται για το δημοκρατικό δικαιικό σύστημα που έχουμε. Εδώ δεν έγινε ό,τι έγινε σε αντίστοιχες περιπτώσεις σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Αυτή είναι η αλήθεια».
– Από τις πρώτες ενστάσεις που θα υποβληθούν στο δικαστήριο θα είναι και εκείνη που αφορά την επιλογή των δικαστών. Και αυτός δικός σας νόμος είναι. Και για αυτόν η επίκριση είναι: γιατί ο νόμος τώρα;
«Οι ρυθμίσεις αυτές προέκυψαν από τον προβληματισμό που ήδη υπήρχε για τις δίκες που κρατούν καιρό, όπου η παρουσία των δικαστών στην έδρα είναι πολύμηνη, η απασχόλησή τους διαρκής και στις συνθήκες αυτές δεν είναι πάντα εύκολο να ανταποκριθούν όλοι, για διάφορους προσωπικούς ή λόγους υπηρεσιακής επιβάρυνσης. Αλλωστε οι ίδιοι οι δικαστές πρότειναν τις ρυθμίσεις».
– Πολλοί όμως μιλούν για παραβίαση του Συντάγματος και της αρχής του φυσικού δικαστή. Αυτά θα ακουστούν και στη δίκη για τη 17Ν. Τι λέτε;
«Τον αριθμό των δικαστών που μπαίνουν στην κληρωτίδα τον αποφασίζουν τα θεσμικά όργανα της πλήρως αυτοδιοικούμενης Δικαιοσύνης. Την εισήγηση για τα πρόσωπα των δικαστών αλλά και των εισαγγελέων την κάνουν στις ολομέλειές τους οι εκλεγμένοι από τους ίδιους προϊστάμενοι του Εφετείου και της Εισαγγελίας. Οι ολομέλειές τους είναι εκείνες που αποφασίζουν και η σχετική διαδικασία γίνεται δημόσια. Με αυτά τα δεδομένα, δικαιούμαι να αναρωτηθώ και εγώ: Πώς μπορεί κάποιος να βλέπει στον νόμο παραβίαση της συνταγματικής αρχής του φυσικού δικαστή;».
– Υπήρξαν – θα είναι μια από τις βασικές ενστάσεις αυτής της δίκης – παραβιάσεις δικαιωμάτων των κρατουμένων στο στάδιο της έρευνας; Πολλοί κατηγορούμενοι λένε για βασανιστήρια, για απειλές…
«Η δίωξη και της τρομοκρατίας, όπως για κάθε έγκλημα, έχει θεσμικά ανατεθεί και τελεί πάντοτε υπό την εποπτεία και τον έλεγχο των ανεξάρτητων εισαγγελικών αρχών, οι οποίες είναι και θεματοφύλακες των ατομικών δικαιωμάτων. Ο έλεγχος αυτός με την εποπτεία του αρμόδιου εισαγγελέα και του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου δεν ατόνησε σε καμία περίπτωση στην υπόθεση των κατηγορουμένων για τη 17Ν, όπως είμαι σε θέση να γνωρίζω, αλλά και όπως είναι ευρέως γνωστό».
– Για τα κελιά των κρατουμένων, για τις συνθήκες κράτησης έχουν λεχθεί πολλά. Ορισμένοι μιλούν και για «λευκά κελιά». Η πραγματικότητα ποια είναι;
«Οι συνθήκες κράτησης αυτών των κρατουμένων είναι καθ’ όλα σύννομες. Σύμφωνα με τον Σωφρονιστικό Κώδικα, τα διεθνή κείμενα και τις κατευθύνσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης. «Λευκά κελιά» – όλοι το ξέρουμε – σημαίνουν σκληρές συνθήκες κράτησης και απομόνωση. Είναι δυνατόν να γίνεται λόγος για «λευκά κελιά» όταν για τους κρατουμένους αυτούς – το προβλέπει ο Σωφρονιστικός Κώδικας για όλους – εξασφαλίστηκε η ενημέρωσή τους με εφημερίδες και ραδιόφωνο, η δυνατότητα καθημερινής τηλεφωνικής επικοινωνίας με τα συγγενικά τους πρόσωπα, το κανονικό επισκεπτήριο, η ακώλυτη επικοινωνία με τους συνηγόρους;».
– Για τη δυνατότητα έκδοσης στις ΗΠΑ κατηγορουμένων για τρομοκρατία θα λεχθούν πολλά και με την έναρξη της δίκης. Θεωρείτε το ενδεχόμενο αυτό πιθανό;
«Τέτοιο ενδεχόμενο, σύμφωνα με τα ισχύοντα, δεν υπάρχει. Η νομοθεσία μας και η σύμβαση περί αμοιβαίας εκδόσεως ανάμεσα σε Ελλάδα και ΗΠΑ δεν προβλέπουν τέτοια δυνατότητα».
– Μία ημέρα πριν από τη δίκη της 17Ν τι πιστεύετε, έχει η τρομοκρατία στη χώρα μας εξαρθρωθεί ή μήπως υπάρχει ακόμη αθέατη πλευρά της;
«Εκτιμώ ότι κατ’ ουσίαν έχει εξαρθρωθεί και η Δικαιοσύνη καλείται τώρα να ρίξει άπλετο φως σε όλες τις πτυχές των υποθέσεων που παραπέμφθηκαν ενώπιόν της. Οι αρμόδιες διωκτικές αρχές βέβαια θα συνεχίσουν την προσπάθεια ώστε να παραπεμφθούν σε δίκη και όποιοι ευθύνονται για εγκληματικές πράξεις άλλων, «μικρότερων» οργανώσεων».
– Αυτοί δηλαδή που κάθονται στο εδώλιο είναι η 17Ν;
«Με πείθουν οι αρμόδιες διωκτικές αρχές που έχουν σε βάθος γνώση όλων των στοιχείων με βάση τις συστηματικές και μακροχρόνιες έρευνές τους και αυτό υποστηρίζουν».
– Η αυριανή δίκη γίνεται με βάση τον αντιτρομοκρατικό νόμο. Πιστεύετε ότι χρειάζεται συμπλήρωση ή προσαρμογή η αντιτρομοκρατική μας νομοθεσία;
«Λόγω της σοβαρότητας και της έκτασης που πήρε το φαινόμενο της τρομοκρατίας διεθνώς, στα πλαίσια των διεθνών οργανισμών (ΟΗΕ κ.α.) υπήρξαν πρωτοβουλίες που κατέληξαν σε διεθνείς συμβάσεις. Η Ευρωπαϊκή Ενωση προχώρησε σε απόφαση-πλαίσιο και η χώρα μας ως μέλος της έχει την υποχρέωση να ενσωματώσει στη νομοθεσία της την απόφαση αυτή».
– Ετοιμάζετε δηλαδή τις σχετικές ρυθμίσεις;
«Είναι σχεδόν έτοιμες».
– Τι προβλέπουν;
«Οι αλλαγές αυτές, που είναι συμπληρώσεις ουσιαστικά στην ισχύουσα νομοθεσία, είναι λίγες. Είναι, για παράδειγμα, εκείνες που αφορούν τον χρόνο της παραγραφής – ο οποίος επιμηκύνεται από 20 σε 30 χρόνια για συγκεκριμένες πράξεις -, τη θέσπιση αυστηρότερης ποινικής μεταχείρισης του αρχηγού μιας οργάνωσης, την τιμωρία όσων διευκολύνουν την τέλεση τρομοκρατικών πράξεων με παροχή υλικών μέσων ή την παροχή χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. Παράλληλα το νομοσχέδιο προβλέπει ρητώς ότι δεν μπορούν να υπαχθούν στην έννοια των τρομοκρατικών πράξεων οι ενέργειες εκείνες που αποβλέπουν στην προστασία του δημοκρατικού πολιτεύματος και στην άσκηση των θεμελιωδών συνδικαλιστικών, πολιτικών, θρησκευτικών, οικονομικών δικαιωμάτων των πολιτών».
– Πότε θα καταθέσετε το νομοσχέδιο στη Βουλή;
«Εκτιμώ ότι ως τον Απρίλιο θα είναι έτοιμο».
– Τέλος, κύριε υπουργέ, θα έχουμε μια δίκαιη δίκη;
«Η δίκαιη δίκη αποτελεί κατάκτηση και χαρακτηριστικό του δικαιικού μας πολιτισμού. Η συνταγματικά κατοχυρωμένη ανεξαρτησία της ελληνικής Δικαιοσύνης, η κατάρτιση και το καθήκον των δικαστών για τη διεξαγωγή της δίκης, το Σύνταγμά μας και οι νόμοι της χώρας κατοχυρώνουν απολύτως τη δίκαιη δίκη για οποιονδήποτε κατηγορούμενο και για οποιαδήποτε κατηγορία».