H επόμενη µέρα για την κυβέρνηση που θα προκύψει από τις επικείμενες εκλογές θα είναι μια δύσκολη διαδικασία αναμέτρησης με τις υστερήσεις του κράτους και τις θεσμικές αγκυλώσεις δεκαετιών. Οι εξαγγελθείσες μεταρρυθμίσεις και τολμηρές θεσμικές αλλαγές θα δοκιμαστούν στην πράξη σκληρά, καθώς εμπεδωμένες αντιλήψεις που έχουν καταστεί για χρόνια βεβαιότητες καθημερινής πρακτικής, παρήγαν στασιμότητες και συμπεριφορές που δεν αλλάζουν εύκολα, ούτε μόνον με την ψήφιση των νόμων.
Αυτό άλλωστε έχει καταδειχθεί και πρόσφατα, ή όποτε έγιναν νομοθετικές αλλαγές, καθώς μεταρρυθμιστικές προσπάθειες είτε έμειναν στα χαρτιά ή εφαρμόστηκαν εν μέρει, ή διαστρεβλώθηκαν και δεν ίσχυσαν ποτέ σωστά.
Ας πάρουμε ένα παράδειγμα με την αναγκαιότητα αξιολόγησης στον δημόσιο τομέα, αλλά και σε βαριά θεσμικούς τομείς του, όπως η Δικαιοσύνη, που αποτελούν από χρόνια προτεραιότητες εκσυγχρονισμού του κράτους για την πραγματική βελτίωση της ζωής των πολιτών, αλλά και για την εμπέδωση της δημοκρατίας και της αξιοκρατίας.
Θα μείνω στον τομέα της Δικαιοσύνης. Τις τελευταίες ημέρες έχει προκληθεί μεγάλη αναταραχή στο δικαστικό σώμα καθώς παραιτούνται μαζικά αρεοπαγίτες, ακόμα και η Πρόεδρος του Αρείου Πάγου από την Ενωση Δικαστών και Εισαγγελέων. Τι έχει συμβεί. Πριν από περίπου ένα χρόνο ψηφίστηκε νόμος που άλλαξε κάποια δεδομένα για την υπηρεσιακή εξέλιξη των δικαστών, επιβάλλοντας αυστηρότερα κριτήρια και διαδικασίες για να περνούν οι δικαστές από τον ένα βαθμό στον άλλο και να εξελίσσονται. Αλλωστε είναι πια κοινός τόπος, ότι ουσιαστική αξιολόγηση για δεκαετίες δεν γίνεται και όλοι οι δικαστικοί φθάνουν ώς τα ανώτατα κλιμάκια της δικαιοσύνης, ανεξαρτήτως προσόντων, ή άλλοι μένουν στο δικαστικό σώμα για χρόνια, αν και είναι παντελώς ακατάλληλοι γι’ αυτόν τον θεσμικό ρόλο.
Δεν είναι τυχαίο ότι μέσα σε ένα χρόνο η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου απέλυσε λόγω ανεπάρκειας, και όχι για άλλους λόγους, συνολικά 22 δικαστικούς. Με αυτά τα δεδομένα, λοιπόν, προβλέφθηκε πριν από ένα χρόνο μια μίνι αξιολόγηση των δικαστών. Μεταξύ των άλλων ρυθμίσεων περιλήφθηκε και η διάταξη, πως όποιος κρίνεται για προαγωγή και δεν πάρει ούτε μία θετική ψήφο από τα Ανώτατα Δικαστικά Συμβούλια δεν μπορεί να πηγαίνει για δεύτερη κρίση στην Ολομέλεια του Αρείου Πάγου. Οφείλει δηλαδή να προσπαθήσει και να επανακριθεί στο μέλλον.
Ε, τι ήταν να εφαρμοστεί η διάταξη! Η Ενωση Δικαστών και Εισαγγελέων εξαπέλυσε εμμέσως πλην σαφώς κατηγορίες, πως το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο, που «έκοψε» πολλούς φέτος από τις προαγωγές, εφάρμοσε αντισυνταγματικό νόμο. Περί τους 13 δικαστικούς χαμηλών κυρίως βαθμών, που δεν πήραν ούτε μία ψήφο υπέρ τους (από τις 15 ή τις 11) ανάλογα το Συμβούλιο, χάλασαν τον κόσμο.
Για μια επιμέρους ρύθμιση! Οι αντιδράσεις μέσα στη Δικαιοσύνη για ρύθμιση όχι πρώτης γραμμής, δίνουν ίσως τον τόνο για τις μεγάλες δυσκολίες ενός προγράμματος αλλαγών και μεταρρυθμίσεων…