Με την έναρξη της φετινής δικαστικής χρονιάς, άρχισε η εφαρμογή μιας μεγάλης και εκτεταμένης μεταρρύθμισης στη δικαιοσύνη, που ονομάστηκε «νέος δικαστικός χάρτης». Μεταρρύθμιση που στοχεύει, στο να μπορέσει, επιτέλους, η δικαιοσύνη – και στη χώρα μας- να πετύχει αυτά που έχουν από χρόνια πετύχει τα δικαστικά συστήματα πολλών ευρωπαϊκών, και όχι μόνον χωρών. Να εκδίδονται δηλαδή οι αποφάσεις των δικαστηρίων σε χρόνο εύλογο, και όχι σε πέντε ακόμα και δέκα χρόνια, όπως δυστυχώς συμβαίνει σήμερα.
Η μεταρρύθμιση που στηρίχθηκε στην πλήρη αναδιάταξη του δικαστικού χάρτη, δηλαδή σε αλλαγές για το πού θα λειτουργούν τα δικαστήρια σε όλη τη χώρα και τι δικαστήρια θα είναι, όπως είναι φυσικό, παρουσιάζει τον πρώτο καιρό της εφαρμογής της -είναι άλλωστε εξαιρετικά δύσκολο το όλο εγχείρημα- προβλήματα και προκαλεί αντιδράσεις, κυρίως των δικηγόρων.
Η μεταρρύθμιση αυτή, που υπαγορεύθηκε και από την ανάγκη να εκταμιευθούν κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης, ήταν άλλωστε από τα βασικά προαπαιτούμενα του εκταμιεύσεων, στηρίχθηκε πάνω σε μια σημαντική προϋπόθεση. Την ένταξη όλων των ειρηνοδικών, περί τους 960 δικαστές που υπηρετούσαν στα Ειρηνοδικεία, στο βασικό κορμό της ποινικής δικαιοσύνης, ώστε πλέον να δικάζουν και αυτοί κανονικά όλες τις υποθέσεις, ποινικές και αστικές, όπως και οι πρωτοδίκες και να μην περιορίζονται στις λίγες που δίκαζαν ως τώρα, μια και οι υποθέσεις του λεγόμενου «νόμου Κατσέλη» που τους είχαν ανατεθεί, έχουν πια μειωθεί, και τείνουν να τελειώσουν, καθιστώντας τους ειρηνοδίκες ουσιαστικά δικαστές, με ελάχιστο η χωρίς αντικείμενο.
Αυτός είναι σε γενικές γραμμές ο νέος δικαστικός χάρτης, μία από τις μεγαλύτερες μεταρρυθμίσεις που θεσμοθέτησε η κυβέρνηση σε θεσμικό επίπεδο, μεταρρύθμιση επιβεβλημένη που όφειλε να έχει γίνει εδώ και πολλά πολλά χρόνια.
Ο νέος δικαστικός χάρτης αποτελεί όχι μόνον ενδεικτικό, αλλά χαρακτηριστικό παράδειγμα, για το πώς στο νεοελληνικό κράτος κινούνται οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες, και πώς αναγκαία βήματα ακυρώνονται από ιδεοληψίες ή φοβίες και συνδικαλιστικές και πολιτικές αγκυλώσεις.
Η ένταξη των ειρηνοδικών στην ποινική και πολιτική δικαιοσύνη, εξαγγέλθηκε το πρώτον το 1911 από τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Η εξαγγελία από τότε έγινε πολλές φορές, επί Γεωργίου Παπανδρέου και άλλων, ενώ τελευταία, αποφασισμένη για την υλοποίηση των αλλαγών στη δικαιοσύνη ήταν η κυβέρνηση του Κώστα Σημίτη. Ωστόσο, όπως και άλλες μεταρρυθμιστικές προσπάθειες, και αυτή έπεσε στο κενό. Τα χρόνια πέρασαν, η δικαιοσύνη έφθασε στο σημείο που βρίσκεται σήμερα, σε καθεστώς φθίνουσας πορείας, και επιτέλους μετά από 100 και πλέον χρόνια, ο νέος δικαστικός χάρτης, υπό την πίεση της σκληρής δικαστικής πραγματικότητας, αλλά και του Ταμείου Ανάκαμψης, έγινε πράξη. Ποτέ δεν είναι αργά. Ή άλλως τα 100 πρώτα χρόνια είναι δύσκολα.