Η Νυρεμβέργη ήταν το πρώτο βήμα για την τιμωρία φρικιαστικών εγκλημάτων πολέμου. Η ίδρυση για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου αποτελεί όμως το σημαντικότερο βήμα για την εμπέδωση της νομιμότητας σε διεθνές πεδίο.
Η επικύρωση της Συνθήκης για την ίδρυσή του από 60 συνολικά χώρες ήταν η αναγκαία προϋπόθεση για να γεννηθεί ένας νέος διεθνής θεσμός για την απονομή δικαίου, από τον οποίο η ανθρωπότητα προσδοκά πολλά, και στο πεδίο της πρόληψης αλλά κυρίως σ’ εκείνο της καταστολής.
Το νέο Δικαστήριο που αναμένεται να είναι σε πλήρη λειτουργία από την 1η Ιουλίου θα έχει διεθνή αρμοδιότητα – σε όλες τις χώρες του κόσμου και σε εκείνες που δεν έχουν προσυπογράψει την ίδρυσή του, όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα αλλά και η Ρωσία.
Στο εδώλιό του θα κάθονται συγκεκριμένα άτομα και όχι κράτη για εγκληματικές συμπεριφορές που θεωρούνται εγκλήματα πολέμου, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, βιαιοπραγίες, γενοκτονίες και κάθε παράνομη και απάνθρωπη δραστηριότητα που είναι αντίθετη με το διεθνές δίκαιο.
Η αρμοδιότητα του νέου Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου θα αφορά το μέλλον. Δεν πρόκειται ο νέος δικαστικός σχηματισμός – αναζητούνται ήδη οι δικαστές του και ο εισαγγελέας του – να ασχοληθεί με υποθέσεις, όσο σοβαρές και αν είναι, που έγιναν στο παρελθόν ακόμη και στο πρόσφατο. Δεν πρόκειται, για παράδειγμα, να δικάσει εγκλήματα που σχετίζονται με τα πρόσφατα γεγονότα στην πρώην Γιουγκοσλαβία ή με άλλες ωμές παραβιάσεις της διεθνούς νομιμότητας ανά τον κόσμο.
Το νέο Δικαστήριο με τη διεθνή δικαιοδοσία δεν έχει καμία απολύτως σχέση με το Δικαστήριο που δικάζει τώρα τον Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς. Το Δικαστήριο για τον Μιλόσεβιτς είναι δικαστήριο που έχει ιδρυθεί ειδικά για τη Γιουγκοσλαβία, όπως ανάλογο είχε ιδρυθεί και για τη Ρουάντα χωρίς διεθνή δικαιοδοσία και χωρίς ευρύτερες – πέραν του συγκεκριμένου σκοπού του – αρμοδιότητες.
Η ίδρυση του νέου Ποινικού Διεθνούς Δικαστηρίου – του πρώτου επαναλαμβάνουμε στην ιστορία – αποφασίστηκε το 1998 από 138 κράτη με ένα σκεπτικό. Η τιμωρία και διά μέσου αυτής η πρόληψη μιας απάνθρωπης εγκληματικής συμπεριφοράς που εκδηλώνεται σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης πρέπει να αποτελέσει το αντικείμενο ενός διεθνούς – και με το ανάλογο κύρος – δικαστικού σχηματισμού.
Η αναγκαία επικύρωση της Συνθήκης για την ίδρυσή του από 60 χώρες – τελευταία υπέγραψαν η Βοσνία, η Βουλγαρία, η Καμπότζη, το Κονγκό, η Ιρλανδία, η Ιορδανία, η Νιγηρία, η Ρουμανία και η Σλοβακία – έδωσε σάρκα και οστά στη διεθνή απαίτηση για νέο Ποινικό Δικαστήριο. Ωστόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Κίνα και η Ρωσία αλλά και δεκάδες ασιατικές και αραβικές χώρες δεν προσυπέγραψαν την ίδρυσή του. Οι αντιδράσεις των ΗΠΑ μάλιστα και έντονες υπήρξαν και δεν έχουν κοπάσει. Οι φόβοι ότι και αμερικανοί πολίτες μπορεί να διωχθούν στο πλαίσιο της αρμοδιότητας του Δικαστηρίου οδηγούν τη Γερουσία αλλά και τη Βουλή των Αντιπροσώπων στη λήψη μέτρων, ώστε να αποφεύγουν οι πολίτες των ΗΠΑ τις συλλήψεις και γενικά την εκδίκασή τους από το νέο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, παρά το γεγονός ότι η παρέμβαση του Δικαστηρίου θα γίνεται μόνον όταν διαπιστώνεται ότι τα κράτη δεν τιμωρούν – είτε γιατί δεν θέλουν είτε γιατί δεν μπορούν – τους εγκληματίες πολέμου.