Τρίπτυχο μέτρων προωθεί άμεσα η κυβέρνηση, υλοποιώντας την πρόθεσή της για πάταξη της τρομοκρατίας, αντιμετώπιση του οργανωμένου εγκλήματος και περιορισμό της μάστιγας της διαφθοράς στο Δημόσιο και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Τις νομοθετικές μεταβολές που αναμένεται να αλλάξουν ριζικά το τοπίο της ποινικής αντιμετώπισης των εγκληματιών και την αντίληψη της κοινωνίας για τη δίωξη της τρομοκρατίας (αυτό τουλάχιστον επιχειρείται) αποκαλύπτει σήμερα «Το Βήμα», δημοσιοποιώντας τους βασικούς άξονες προσχεδίου νόμου που επεξεργάζεται ειδική επιτροπή του υπουργείου Δικαιοσύνης. Τα μέτρα για τα οποία το πράσινο φως έχει δώσει ο ίδιος ο Πρωθυπουργός, που έχει ήδη ενημερωθεί και για τις συγκεκριμένες νομοθετικές μεταβολές, αιτιολογεί με δηλώσεις του στο «Βήμα» ο αρμόδιος για τη θεσμοθέτησή τους υπουργός κ. Μ. Σταθόπουλος. Το προσχέδιο νόμου, που η κυβέρνηση φιλοδοξεί να ισχύσει ως νόμος του κράτους ως το τέλος του χρόνου, αποτελεί βασική νομοθετική επιλογή της και προτεραιότητα. Οι νέες ρυθμίσεις που ξεπερνούν κατά πολύ τα στενά όρια μιας νέας αντιτρομοκρατικής νομοθεσίας περιλαμβάνουν διατάξεις-κλειδιά για τρομοκρατία, οργανωμένο έγκλημα και διαφθορά. Και κινούνται σε κατευθύνσεις που καλύπτουν όλο το φάσμα της ποινικής καταστολής: από τον εντοπισμό των εγκληματιών για πράξεις τρομοκρατίας ή οργανωμένου εγκλήματος, την απόδειξη της ενοχής τους, ως τη δίκη και την καταδίκη τους, την ποινική τιμωρία τους και τις παρεπόμενες ποινές (δημεύσεις περιουσιακών στοιχείων). Ρηξικέλευθες διατάξεις, όπως άρση του επαγγελματικού απορρήτου ακόμη και των δικηγόρων, υποχρέωση των υπόπτων να υποβάλλονται σε εξετάσεις (αίματος ή DNA), δικαστική διερεύνηση των σχετικών υποθέσεων με βάση μόνον ανώνυμες καταγγελίες, παροχή κινήτρων για πληροφορίες στις διωκτικές αρχές, πρόβλεψη αυστηρών ποινών για τους ενόχους και επιεικούς μεταχείρισης για τους μεταμεληθέντες, καθώς και δημεύσεις της περιουσίας των εμπλεκομένων είναι μόνο ορισμένοι από τους βασικούς άξονες της νέας αντεγκληματικής και αντιτρομοκρατικής πολιτικής. Παραλλήλως προωθείται προς τη Βουλή νομοσχέδιο στο πλαίσιο διεθνούς συμβάσεως και για αστικές πέραν των ποινικών κυρώσεις για καταστολή φαινομένων διαφθοράς στο Δημόσιο και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα.
Θυμίζει τις ρωσικές κούκλες, τις «μπάμπουσκες», που ενώ νομίζεις ότι είναι μία, αν τις ανοίξεις μετράς μετράς και δεν τελειώνεις. Ετσι και με το νέο νομοθέτημα της κυβέρνησης που αναφέρεται στη δίωξη του οργανωμένου εγκλήματος, αφορά όμως το οργανωμένο έγκλημα, την τρομοκρατία, τη διαφθορά, τα οικονομικά εγκλήματα, τις απάτες στο Χρηματιστήριο και το ξέπλυμα του βρώμικου χρήματος. Αφορά δηλαδή τα πάντα.
Με τις ρυθμίσεις του, που είναι αντικείμενο ειδικής επιτροπής του υπουργείου Δικαιοσύνης, ρυθμίσεις πολλαπλής σημασίας και ανάλογης σπουδαιότητας, υλοποιούνται οι θέσεις της κυβέρνησης για τη λήψη ουσιαστικών μέτρων στη δίωξη της τρομοκρατίας, του οργανωμένου εγκλήματος αλλά και της διαφθοράς.
Τους πυλώνες του νέου νομοθετήματος παρουσιάζουμε στη συνέχεια, ενώ ο ίδιος ο υπουργός της Δικαιοσύνης με δηλώσεις του στο «Βήμα» αιτιολογεί, όπου χρειάζεται, τις επικείμενες μεταβολές, επισημαίνοντας πρώτα απ’ όλα ότι οι αλλαγές είναι εκ των ων ουκ άνευ.
«Το παλαιό νομικό μας οπλοστάσιο είναι ανεπαρκές. Είχε συνταχθεί το 1950. Μας χρειάζεται νέο θεσμικό πλαίσιο. Πολλοί νομίζουν ότι αν αλλάξουμε τον νόμο αυτόν μπορεί να αποβεί σε βάρος των ελευθεριών των πολιτών. Δεν είναι όμως έτσι».
Αυτή είναι η θέση του. Ο λόγος στον ίδιο για το περιεχόμενο των νέων ρυθμίσεων: «Οι νέες ρυθμίσεις θα αφορούν το οργανωμένο έγκλημα, βεβαίως την τρομοκρατία, το ξέπλυμα του βρώμικου χρήματος, τις απάτες στο Χρηματιστήριο, τη διαφθορά στο Δημόσιο, το οικονομικό έγκλημα. Αλλά και το μεγαλεμπόριο ναρκωτικών και το εμπόριο των όπλων». Ολα τα σημαντικά δηλαδή. Ας δούμε όμως τα νέα μέτρα για την πάταξη της τρομοκρατίας και του οργανωμένου εγκλήματος γενικά.
* Αυστηρότατες ποινές για τους τρομοκράτες και κλιμάκωση των ποινών για όσους τους διευκολύνουν (τους κρύβουν ή τους παρέχουν συνδρομή). Τα ισόβια θα είναι η ποινή για τους πρώτους και οι πολυετείς καθείρξεις για τους συνεργούς και εκείνους που τους υποθάλπουν. Οι ισχύουσες ρυθμίσεις περί «συστάσεως και συμμορίας» πάνε περίπατο. Ως αναχρονιστικές και ανεπαρκείς.
* Διευρύνεται το αξιόποινο και για προπαρασκευαστικές πράξεις τρομοκρατίας, κάτι που δεν ισχύει σήμερα. Θα διώκονται δηλαδή ποινικά και με τις αυστηρές διατάξεις που προαναφέραμε όσοι συλλαμβάνονται για προπαρασκευαστικές πράξεις τρομοκρατικής δράσης (κατοχή εκρηκτικών κτλ.).
* Οι δίκες και οι καταδίκες για τους τρομοκράτες και τους μετέχοντες σε συμμορίες στο εξής θα γίνονται από δικαστήρια που θα συγκροτούνται μόνον από δικαστές, χωρίς ενόρκους. Οι λόγοι της ρύθμισης ορατοί. Ο φόβος και ο τρόμος των απλών πολιτών που κληρώνονται ένορκοι σε τέτοιες υποθέσεις δεν τους θωρακίζουν ούτε τους επιτρέπουν αμερόληπτη κρίση. Οι ρυθμίσεις για το πώς και ποιοι θα δικάζουν τους τρομοκράτες θα ισχύουν και για το οργανωμένο έγκλημα.
Ας δούμε πώς αιτιολογεί τα μέτρα ο κ. Σταθόπουλος.
«Υπάρχει δυστυχώς» λέει «μια αντίληψη εσφαλμένη. Οτι δεν αποκαλύπτουμε στις αρχές ό,τι γνωρίζουμε. Αν όμως δώσουμε τη δυνατότητα χωρίς να διακινδυνεύει ένας μάρτυρας που έχει πληροφορίες και χωρίς να θεωρείται από την κοινωνία χαφιές αν τον προστατεύσουμε, μπορεί οι πληροφορίες του να αποτελέσουν το πρώτο υλικό έρευνας που στη συνέχεια θα μας οδηγήσει σε σημαντικότερα. Δίωξη της τρομοκρατίας δίχως τη συνδρομή της κοινωνίας δεν γίνεται».
Για τους μάρτυρες λοιπόν έχουμε και λέμε:
* Ανώνυμες καταγγελίες ελέγχονται και αποτελούν βάση και για δικαστικές έρευνες για τρομοκρατία, αν έχουν σημαντικά στοιχεία, έστω και αν είναι ανώνυμες. Ανώνυμες καταθέσεις λαμβάνονται υπόψη όταν αποδεικνύεται το περιεχόμενό τους ως αληθές.
* Ολα τα πρόσφορα μέσα (κασέτες, τηλεφωνικές υποκλοπές) επιτρέπονται με άδεια της δικαστικής αρχής προς επιβεβαίωση πληροφοριών για την πάταξη της τρομοκρατίας.
* Παραμένει ακόμη και ατιμώρητος όποιος δίδει πληροφορίες στις αρχές και διευκολύνει τη σύλληψη τρομοκρατών και πρωταγωνιστών σε συμμορίες οργανωμένου εγκλήματος, έστω και αν έχει και ο ίδιος συμμετοχή σε αυτές (γίνεται ρύθμιση ανάλογη του 236 του Ποινικού μας Κώδικα με το οποίο μένει ατιμώρητος όποιος καταγγείλει δωροδοκία).
* Αντιμετωπίζονται επιεικώς οι μεταμεληθέντες τρομοκράτες σε περιπτώσεις που συνεργαστούν και δώσουν στοιχεία στις διωκτικές αρχές, έστω και ανωνύμως.
* Με άδεια του δικαστικού συμβουλίου (το οποίο μπορεί να είναι το Συμβούλιο των Εφετών) υποχρεώνονται οι ύποπτοι για τρομοκρατικές πράξεις σε αποδείξεις που συμβάλουν στη δικαστική έρευνα, όπως για παράδειγμα σε διασταύρωση στοιχείων γενετικού υλικού (DNA).
* Για την παροχή αδείας από τη δικαστική αρχή για να υποχρεωθούν οι φερόμενοι ως ύποπτοι να υποβληθούν σε τέτοιου είδους εξετάσεις (αίματος, συγκρίσεως άλλων ατομικών δεδομένων, όπως μαλλιά) απαιτείται η ύπαρξη ενδείξεων που τον καθιστούν ύποπτο.
Οπως εξηγεί ο κ. Σταθόπουλος «η ύπαρξη ενδείξεων περιορίζει την εφαρμογή του μέτρου μόνον σε ορισμένους και δεν μπορεί να επεκταθεί σε οποιονδήποτε και γίνεται πάντα με την άδεια της δικαστικής αρχής».
* Αίρεται το απόρρητο ακόμη και των δικηγόρων, υπό προϋποθέσεις και των κληρικών, προκειμένου να εξιχνιασθούν εγκλήματα τρομοκρατίας. Οι ρυθμίσεις ισχύουν και στο οργανωμένο έγκλημα, στο μεγαλεμπόριο ναρκωτικών ή στο εμπόριο όπλων.
* Για την άρση του δικηγορικού απορρήτου, όπως και του φορολογικού, ή του τραπεζικού τη σχετική άδεια δίδουν οι αρμόδιες δικαστικές αρχές και ειδικά για το δικηγορικό απόρρητο η άρση του γίνεται για όσα ξέρει ο δικηγόρος κατά το στάδιο που δεν αφορά την ανάληψη καθηκόντων υπερασπιστού σε ποινική δίκη. «Για το δικηγορικό απόρρητο άλλωστε» όπως επισημαίνει ο υπουργός Δικαιοσύνης «ήδη υπάρχει πρόταση κοινοτικής οδηγίας που αφορά το ξέπλυμα του βρώμικου χρήματος».
* Αρση του τραπεζικού απορρήτου επιτρέπεται υπό προϋποθέσεις και σε τρίτους (συγγενείς) εμπλεκομένων στο οργανωμένο έγκλημα προσώπων για την αποκάλυψη της έκνομης δραστηριότητάς τους.
* Επιβάλλεται δήμευση της περιουσίας εκείνων που εμπλέκονται σε δραστηριότητες που ανήκουν σε οργανωμένη εγκληματική δράση ή ξέπλυμα βρώμικου χρήματος ή εμπορίου όπλων ή εμπορίου ναρκωτικών.
* Η δωροδοκία θα διώκεται στο εξής σε κάθε περίπτωση σε βαθμό κακουργήματος.
ΕΙΔΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ Αστικές κυρώσεις για λαδώματα και μίζες
Τα μέτρα κατά της διαφθοράς δεν εξαντλούνται μόνο στο πεδίο της ποινικής καταστολής. Με νομοσχέδιο, που προωθείται προς ψήφιση στη Βουλή, στο πλαίσιο διεθνούς συμβάσεως, προβλέπονται αυστηρές αστικές κυρώσεις για τη διαφθορά στο Δημόσιο και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Συνολικά το νέο νομοθέτημα αριθμεί 23 άρθρα, μας φέρνει πολλά νέα και σημαντικά που θα συμβάλλουν, αν εφαρμοστούν, στην πάταξη της διαφθοράς. Ας δούμε όμως τις πιο σπουδαίες διατάξεις.
* Οσοι βλάπτονται από πράξεις διαφθοράς θα αποζημιώνονται από το κράτος όταν αποδεικνύεται ότι στις μίζες και στα λαδώματα εμπλέκονται υπάλληλοι του Δημοσίου ή του ευρύτερου δημοσίου τομέα.
* Την αποζημίωση θα πληρώνει το κράτος και θα την επιδικάζουν τα δικαστήρια. Βεβαίως για να πληρώσει το κράτος, για τις μίζες των υπαλλήλων του, εκείνος που ζητάει την αποζημίωση πρέπει να αποδεικνύει τα καταγγελλόμενα περί διαφθοράς. Η αποζημίωση θα καλύπτει όχι μόνον την περιουσιακή ζημιά αλλά και την ηθική βλάβη. Για παράδειγμα, θα αποζημιώνεται και εκείνος που έχασε μια σύμβαση αλλά και εκείνος του οποίου η υπόληψη εθίγη στην αγορά.
* Προβλέπονται ειδικά μέτρα προστασίας των υπαλλήλων ή άλλων προσώπων που καταγγέλλουν φαινόμενα διαφθοράς και συνδράμουν τις διωκτικές αρχές για την αποκάλυψή τους. Σε αυτά περιλαμβάνονται: διασφάλιση της ανωνυμίας του καταγγέλλοντος, εξασφάλιση της εργασίας του και της ασφάλισής του στις περιπτώσεις που κινδυνεύει λόγω των αποκαλύψεών του να χάσει τη δουλειά του.
* Συμβάσεις που θα συνάπτονται αποδεδειγμένα βασιζόμενες σε μίζες και λαδώματα θα μπορούν να ακυρωθούν και μετά την υπογραφή τους. Την ακύρωσή τους θα διεκδικούν δικαστικώς οι θιγόμενοι από τις έκνομες δραστηριότητες.
* Λογαριασμοί θα ανοίγουν και το τραπεζικό απόρρητο θα αίρεται από τις ελεγκτικές αρχές για να διευκολυνθεί η αποκάλυψη φαινομένων διαφθοράς, ενώ θα μπορεί να ανατεθεί σε συγκεκριμένα πρόσωπα (φυσικά ή νομικά) η ευθύνη συλλογής κρίσιμων στοιχείων για την απόδειξη της διαφθοράς.