Με το νέο δικαστικό έτος, τον Σεπτέμβριο, θα έχουν αλλάξει πολλά στη Δικαιοσύνη, όπως το πού θα λειτουργούν στο εξής τα δικαστήρια, καθώς άλλα καταργούνται και άλλα «αλλάζουν» και επίσης για ποιες υποθέσεις δεν θα πηγαίνουμε στον δικαστή αλλά στον δικηγόρο.
Οι νέες ρυθμίσεις που ήδη έχουν επέλθει με τον νέο δικαστικό χάρτη της χώρας, ένα από τα πλέον εμβληματικά μεταρρυθμιστικά εγχειρήματα που έγινε με καθυστέρηση εκατό ετών, καθώς πρώτος το είχε επιχειρήσει ο Ελευθέριος Βενιζέλος, συμπληρώνουν το δεύτερο σκέλος της αποσυμφόρησης της Δικαιοσύνης, με τη διοχέτευση μεγάλου μέρους της δικαστικής ύλης σε δικηγόρους.
Παράλληλα, νέα νομοθετήματα που ετοιμάζονται ενισχύουν σοβαρά τους θεσμούς εξωδικαστικής επίλυσης για σωρεία αστικών διαφορών, με σκοπό να λύνονται οι υποθέσεις γρήγορα, χωρίς να επιβαρύνουν το δικαστικό σύστημα.
Αλλωστε, η τάση «λιγότερα δικαστήρια, περισσότεροι διαμεσολαβητές», που τώρα αρχίζει να εφαρμόζεται στη χώρα μας, είναι καθεστώς για χρόνια σε πολλές ευρωπαϊκές. Ολες οι προσπάθειες κατατείνουν να ξεκολλήσει η χώρα μας από τη θλιβερή 146η θέση διεθνώς στην καθυστέρηση απονομής δικαιοσύνης.
Ποιες είναι αυτές οι υποθέσεις που από τον Σεπτέμβριο περνούν στα χέρια των δικηγόρων; Τα κληρονομητήρια, οι εξαλείψεις προσημειώσεων υποθηκών, οι εκδόσεις ένορκων βεβαιώσεων, οι αποποιήσεις κληρονομιάς, η σύσταση σωματείων πλην των πολιτιστικών τα οποία εξαιρέθηκαν για ειδικούς λόγους.
Ολες αυτές οι κατηγορίες υποθέσεων που φεύγουν από τα δικαστήρια οδηγούν σε μια ελάφρυνση, που με βάση τα στατιστικά των δύο προηγουμένων χρόνων μόνον για την Αθήνα –σε Ειρηνοδικείο και Πρωτοδικείο– θα είναι της τάξεως των 40.000-45.000 τον χρόνο.
Θα είναι όμως έτοιμοι οι δικηγόροι να ανταποκριθούν σε ρόλο δικαστή; Ηδη στην Αθήνα έχουν δηλώσει ενδιαφέρον για ταχύρρυθμη εκπαίδευση πάνω από 30.000 δικηγόροι. Για παράδειγμα, για τη σύσταση σωματείων έχουν δηλώσει 11.280, ενώ για την εξάλειψη προσημειώσεων υποθηκών έφθασαν τις 12.866.
Διαμεσολάβηση
Εκτός όμως από τις υποθέσεις που θα δικάζονται στο εξής από δικηγόρους, ενώ άλλες έχουν ανατεθεί ήδη στους συμβολαιογράφους, όπως τα συναινετικά διαζύγια που πλέον εκδίδονται σε λίγη ώρα, το υπουργείο Δικαιοσύνης επιχειρεί με νέα νομοθετήματα ευρεία αποσυμφόρηση των δικαστηρίων με την ενίσχυση των θεσμών της διαμεσολάβησης.
Ειδικότερα, όπως δηλώνει στην «Κ» ο υφυπουργός Δικαιοσύνης Ιωάννης Μπούγας, που σηκώνει και το βάρος της εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων με τον νέο δικαστικό χάρτη, η διαμεσολάβηση σύντομα θα επεκταθεί και στις διαφορές των πολιτών με το Δημόσιο. Δηλαδή θα εφαρμόζεται όχι μόνο σε αντιδικίες ιδιωτών, αλλά και σε αντιδικίες με το Δημόσιο ή τους φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης. Για παράδειγμα, σε διαμεσολάβηση θα προβλεφθεί να υπάγονται διαφορές που προκύπτουν από την ανάθεση έργων σε ιδιώτες είτε αυτές αφορούν την εκτέλεσή τους είτε την εξόφληση εργασιών κ.λπ.
Προς το παρόν, πάντως, η διαμεσολάβηση έτσι όπως λειτουργεί δεν έχει αποδώσει σπουδαία αποτελέσματα, καθώς είναι μεν υποχρεωτική ως αρχή για την επίλυση μιας αστικής διαφοράς, αλλά στην πραγματικότητα δεν λύνονται μεταξύ δικηγόρων των δύο πλευρών οι υποθέσεις. Και τούτο γιατί η απόπειρα εξωδικαστικής επίλυσης εξαντλείται μόνο στην προσπάθεια και αν αυτή αποτύχει προβλέπεται η δυνατότητα προσφυγής στο δικαστήριο, όπως και γίνεται, χωρίς να απαιτείται κάποια δικαιολογία για την αποτυχία.
Τα προβλήματα αυτά επιχειρεί να επιλύσει, όπως τονίζει ο κ. Μπούγας, το νέο νομοθέτημα της κυβέρνησης το οποίο σύντομα θα κατατεθεί στη Βουλή, ενώ παράλληλα νέες διατάξεις θα ενισχύουν και τον θεσμό της δικαστικής διαμεσολάβησης, δηλαδή να είναι δικαστής ο διαμεσολαβητής, που μέχρι τώρα υπολειτουργεί.
Διαιτησία
Επίσης σημαντικές θα είναι και οι αλλαγές στη διαιτησία, θεσμός που αποδίδει τα μέγιστα, ειδικά σε μεγάλες υποθέσεις στο εξωτερικό, ενώ στη χώρα μας εφαρμόζεται με ιδιότυπο τρόπο και πάντως απέχει η εφαρμογή του παρασάγγας από όσα έχουν καθιερώσει μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις ως διαιτητικά κέντρα, όπως το Λονδίνο, η Γενεύη, το Παρίσι και άλλες, στις οποίες προσφεύγουν επιχειρηματίες και ιδιώτες και από ελληνικής πλευράς. Οπότε, αν ολοκληρωθεί ο νομοθετικός κύκλος για την εξωδικαστική επίλυση αστικών διαφορών μετά τη μετακύλιση σειράς υποθέσεων ήδη στους δικηγόρους, μπορεί πράγματι η Δικαιοσύνη να «ξεφορτωθεί» σωρεία υποθέσεων και να μπορεί να προσεγγίσει τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, που τώρα είναι όνειρο θερινής νυκτός. Να εκδίδονται οι τελεσίδικες αποφάσεις σε 500 ημέρες. Τώρα χρειάζονται 1.420 ημέρες. Απέχουμε πολύ.